Krzysztof Jurgiel
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
Nowoczesne i odpowiedzialne rolnictwo to nie jest tylko hasło. To szereg działań i zachowań, które składają się na takie podejście. Polscy rolnicy, z ich szczególnym umiłowaniem do ziemi, zawsze byli i są odpowiedzialni. Dobrze też radzą sobie z nowoczesnością, ale nie przyjmują jej bezkrytycznie. Tak było np. w odniesieniu do chemizacji. Nie stosowali jej nadmiernie i dzięki temu zachowali gleby w dobrej kondycji, bez wyjałowienia, wynikającego z nadmiernego uprzemysłowienia produkcji rolnej. Wiedzą dobrze, że podstawą ich działalności jest ziemia rolna. Jak wiemy, te zasoby systematycznie się kurczą. Rozwój gospodarczy, budowa szlaków komunikacyjnych, rozwój infrastruktury technicznej i osiedleńczej, zajmują coraz to nowe obszary użytkowane do tej pory rolniczo. Stąd też wynika szczególne podejście do specyficznego, a w przeciwieństwie do pozostałych – kapitału i pracy, nieodnawialnego czynnika produkcji, czyli ziemi. W Zasobie Własności Rolnej Skarbu Państwa znajduje się ok. 1,5 mln hektarów ziemi rolnej. Oczywiście można ją sprzedać. Byłby to jednak akt jednorazowy.
Idee leżące u podstaw transformacji
W naszej Konstytucji mamy zapisane, że podstawą tego ustroju jest rodzinne gospodarstwo rolne. Aby mogło się ono rozwijać, musi mieć stworzone odpowiednie warunki. Te przesłanki legły u podstaw zaproponowania nowych rozwiązań. Skomplikowana sytuacja spowodowała konieczność wprowadzenia pięcioletniego moratorium na sprzedaż państwowej ziemi rolnej z Zasobu. Będzie to wystarczający czas na wypracowanie dalszych, korzystnych rozwiązań zmierzających do tego, aby podstawą zagospodarowania tej ziemi była trwała dzierżawa, która z jednej strony zapewni rolnikom podstawy dalszego rozwoju i zwiększania ich własnych dochodów, a z drugiej strony stałe dochody dla państwa. Zgodnie z projektem, wstrzymanie sprzedaży nieruchomości Zasobu nie będzie dotyczyć m.in. terenów inwestycyjnych, czy nieruchomości rolnych o powierzchni do 1 ha.
Najważniejsze zmiany w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego
Zwracam uwagę, że nabywcami nieruchomości rolnych będą mogli być, co do zasady, tylko rolnicy indywidualni. Jednak wobec pojawiających się wielu nieprawdziwych informacji, stwierdzam wyraźnie, że te wymogi ustawowe nie będą dotyczyć osób bliskich zbywcy (tj. zstępnych, wstępnych, rodzeństwa, dzieci rodzeństwa, małżonka, osób przysposabiających i przysposobionych), jednostek samorządu terytorialnego oraz Skarbu Państwa. Podkreślam z całą mocą – rolnik indywidualny będzie mógł nadal przenieść własność nieruchomości rolnej w drodze umowy darowizny, dożywocia czy też sprzedaży. Nieruchomości rolne będą mogły być nabywane także w drodze dziedziczenia, zapisu windykacyjnego oraz orzeczenia sądu lub organu egzekucyjnego wydanego na podstawie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym. Aby wyeliminować możliwości spekulacyjnego zakupu ziemi rolnej przewiduje się również wprowadzenie zakazu zbycia lub oddania nieruchomości rolnej w posiadanie innemu podmiotowi bez zgody sądu przez okres 10 lat od dnia jej nabycia. Podobne rozwiązania stosowane są w innych krajach członkowskich, np. we Francji taki zakaz obowiązuje przez 15 lat. Powyższe regulacje nie będą dotyczyć Skarbu Państwa oraz jednostek samorządu terytorialnego. W celu zapewnienia powiększania i tworzenia gospodarstw rodzinnych, a także przeciwdziałania spekulacyjnemu wykupowi nieruchomości rolnych zamierza się utrzymać dotychczas obowiązujące prawo pierwokupu Agencji oraz prawo nabycia gruntów rolnych, w przypadku przeniesienia własności w innej formie niż sprzedaż. Prawo pierwokupu będzie przysługiwało także dzierżawcy będącemu rolnikiem indywidualnym. Uprawnienia do prawa pierwokupu i nabycia w określonych w ustawie przypadkach nie będą przysługiwać, a w szczególności jeżeli nabywcą będzie osoba bliska zbywcy.