Rafał Mańkowski
Ekspert-analityk Polskiej Izby Ubezpieczeń
Ubezpieczenia są ważne w kontekście zarządzania ryzykiem w gospodarstwie rolnym. W Polsce jest ubezpieczonych około 90 proc. budynków wchodzących w skład gospodarstw rolnych, a odpowiedzialność cywilną ubezpiecza 88 proc. rolników. Stosunkowo wysoki poziom ubezpieczalności wynika z obowiązku nałożonego przez prawo. Znacznie mniej producentów rolnych objętych jest za to ubezpieczeniami dobrowolnymi. Zaledwie 40 proc. rolników decyduje się na zawarcie umowy ubezpieczenia ruchomości domowych, maszyn i wyposażenia gospodarstwa rolnego a jedynie kilkanaście procent rolników ubezpiecza swoje uprawy. Przez wielu rolników dobrowolne ubezpieczenia postrzegane są jako zbędny koszt, a w praktyce okazują się one kołem ratunkowym, które pozwala przetrwać gospodarstwu w razie powstania szkód spowodowanych przez żywioły lub inne niekorzystne okoliczności.
Odpowiedzialność rolnika
Obowiązkowe ubezpieczenie OC z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego musi posiadać każdy właściciel – ale też najemca bądź dzierżawca – gospodarstwa przekraczającego 1 ha. Polisa ta zapewnia zaspokojenie roszczeń osób trzecich z tytułu szkód przez nich poniesionych w związku z prowadzeniem przez rolnika gospodarstwa rolnego. Przykładowe szkody, to pogryzienie sąsiada przez psa, przypadkowe spryskanie sąsiednich upraw środkami ochrony roślin, zranienie przypadkowej osoby podczas prac polowych Warunkiem odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń jest udowodnienie przez osobę poszkodowaną, że to właśnie rolnik ponosi winę za powstałe wydarzenie oraz fakt, że do nieszczęścia doszło w wyniku czynności, które miały bezpośredni związek z posiadaniem gospodarstwa. Takie polisy mają wysoką sumę gwarancyjną, tj. limit, do którego odpowiada ubezpieczyciel – aktualnie wynosi ona 5 mln euro w przypadku szkody na osobie i 1 mln euro w przypadku szkód na mieniu.
Sprzęt i zabudowania pod ochroną
Najpowszechniejsze wśród rolników jest ubezpieczenie budynków gospodarskich: domu, magazynów, budynków inwentarskich. Ustawowy obowiązek powstaje już w momencie pokrycia budynku dachem. Odszkodowanie przysługuje w razie zniszczenia lub uszkodzenia ubezpieczonego budynku w wyniku działania ognia, silnego wiatru, uderzenia pioruna, powodzi i innych ryzyk określonych w ustawie. Ważne jest to, że obowiązkowe ubezpieczenie budynków nie obejmuje ruchomości (np. sprzętu elektronicznego czy narzędzi gospodarczych), natomiast wiele zdarzeń jak zalanie budynku przez powódź lub deszcz nawalny może spowodować zniszczenia właśnie tego rodzaju przedmiotów. Dlatego rolnik przed zawarciem umowy ubezpieczenia powinien zastanowić się, utrata jakiego rodzaju urządzeń, przechowywanych plonów, nawozów i innych środków produkcji roślin, pasz może być dotkliwa z punktu widzenia sytuacji finansowej gospodarstwa rolnego. Posiadając taką wiedzę łatwiej jest negocjować i decydować o zakresie ochrony ubezpieczeniowej.
Pewne plony
W Polsce funkcjonuje system dotowanych ubezpieczeń upraw rolnych i zwierząt gospodarskich. Wysokość dopłat do składki w roku bieżącym wynosi 65 proc. składki za ubezpieczenie. Stawki ubezpieczeniowe określane są oddzielnie dla poszczególnych upraw oraz regionów kraju ze względu na to, że charakteryzują się one różną wrażliwością i prawdopodobieństwem powstania szkód w wyniku niekorzystnych zjawisk atmosferycznych. Rolnik ma możliwość wybrania rodzaju ryzyka, od którego chciałby ubezpieczyć swoją produkcję rolną. Zmiana klimatu wiąże się z występowaniem ciepłych, bezśnieżnych zim oraz wczesnych wiosen, przerywanych falami arktycznego powietrza, co powoduje zniszczenia upraw na znacznych areałach. Rośnie też częstotliwość gwałtownych burz i gradobić w sezonie letnim, powodujących spustoszenia na polach. Odszkodowanie za utracone plony pozwala rolnikowi sfinansować ponownego przygotowania pola i powtórnego zasiewu (tak się dzieje w przypadku wymarznięcia ozimin i zastąpienia ich uprawami jarymi) lub w ogóle przetrwać, jeżeli traci w danym sezonie możliwość uzyskania przychodu. Dlatego ubezpieczenia są tak ważne w kontekście zarządzania ryzykiem w gospodarstwie rolnym.
Ważne agrocasco
Duża część rolników dokonała ogromnego wysiłku finansowego inwestując w ciągniki, kombajny i innego rodzaju pojazdy wolnobieżne wykorzystywane do produkcji rolnej. Częstokroć ich zakup był możliwy dzięki zadłużeniu gospodarstwa, co ma ogromna znaczenie dla jego rentowności. Utrata takiego sprzętu może spowodować ograniczenie zdolności produkcyjnych rolnika przy konieczności spłaty zobowiązań finansowych. Dlatego w wielu przypadkach ubezpieczenie agrocasco może być kluczowe z punktu widzenia bezpieczeństwa finansowego gospodarstwa rolnego.
Ochrona +
Oprócz wyżej wymienionych rodzajów ubezpieczeń zakłady oferują także produkty gospodarstw, w których prowadzona jest specjalistyczna produkcja np. dla hodowców ryb, czy pszczelarzy.