Grażyna Bukowska
Starszy specjalista ds. budownictwa i mechanizacji, Świętokrzyski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Modliszewicach
Podstawowym warunkiem długiego i bezawaryjnego eksploatowania maszyn i sprzętu rolniczego jest jego właściwa obsługa, konserwacja oraz przechowywanie. Większość maszyn rolniczych stosowanych w produkcji roślinnej użytkowana jest w ciągu roku przez krótki okres, niekiedy tylko przez kilka lub kilkanaście dni. Jeśli chcemy, by w kolejnym okresie eksploatacyjnym maszyna pracowała niezawodnie, to musimy ją na okres przechowywania odpowiednio zabezpieczyć i zakonserwować, a zauważone usterki i uszkodzenia usunąć i naprawić.
Terminowość wykonania zabiegów konserwacyjnych ma bezpośredni wpływ na stopień skorodowania maszyn, a przez to również na koszty robocizny i jakość ochrony. Na pewno nie powinniśmy tych prac pozostawić do następnego sezonu użytkowania sprzętu.
Na wybór zakresu konserwacji sprzętu rolniczego o okresie przechowywania wpływają następujące czynniki: miejsce przechowywania sprzętu – długość okresu przechowywania sprzętu między sezonami jego pracy, agresywność środowiska pracy i przechowywania, złożoność konstrukcji maszyn.
Oczyszczenie maszyn i urządzeń z wszelkich zanieczyszczeń
Mechaniczne czyszczenie z błota, kurzu i pozostałości roślinnych można wykonać za pomocą skrobaków, szczotek drucianych oraz sprężonego powietrza. Przy wydmuchiwaniu resztek zanieczyszczeń przydatna będzie sprężarka oraz specjalny pistolet do przedmuchu.
Zewnętrzne umycie ciepłą lub zimną wodą
Bardzo przydatne przy myciu maszyn są myjki wysokociśnieniowe. Mycie należy wykonywać strumieniem wody o parametrach; zimna woda – ciśnienie 3 MPa, temperatura 20oC, ciepła woda – ciśnienie 3 MPa, temperatura 70-80oC, mieszanina parowo-wodna – ciśnienie 3 MPa, temperatura 130oC. Mycie specjalistyczne wykonujemy wodnym roztworem środków myjących o parametrach: ciśnienie 0,6 MPa, temperatura 80-90oC. Elementy delikatne należy myć za pomocą pędzla.
Przy myciu pod dużym ciśnieniem należy pamiętać o tym, by nie kierować strumienia wody bezpośrednio na przewody i urządzenia elektryczne, filtry, łożyska, uszczelki, przekładnie, wlewy paliwa i oleju. Zaleca się utrzymywać odległość co najmniej 30 cm miedzy dyszą a mytą powierzchnią i kierować strumień wody pod kątem co najmniej 25o (nie kierować strumienia prostopadle). Mycie mocno zabrudzonych i zaolejonych powierzchni ułatwia bardzo ciepła woda (przy wyborze myjki wziąć to pod uwagę i zastanowić się, czy nie zakupić modelu z podgrzewaczem). Właściwą praktyką przy myciu maszyn jest gromadzenie spłuczyn w odpowiednich zbiornikach, w których po jakimś czasie pozostałości olejów i smarów oddzielą się od wody i można je będzie usunąć.
Uzupełnienie powłok malarskich
W czasie użytkowania maszyn i narzędzi licznym uszkodzeniom ulęgają powłoki malarskie, a w miejscach ubytków powstają ogniska korozji. Zauważone ubytki farby należy uzupełnić, pamiętając o uprzednim oczyszczeniu miejsca z rdzy i pozostałości starej farby oraz starannym odtłuszczeniu. Niedokładne wykonanie tych czynności zmniejsza bowiem skuteczność i trwałość nowo nałożonej warstwy ochronnej. Szczególnie wrażliwe na korozję są elementy z cienkich blach.
Przesmarowanie wszystkich punktów smarowniczych oraz nałożenie środków ochrony czasowej na elementy robocze i inne ulęgające korozji
W okresie przechowywania i dłuższych postojów maszyn środki smarne (oleje i smary plastyczne) stanowią ochronę antykorozyjną węzłów tarcia. Dlatego po umyciu ważną czynnością jest przeprowadzenie smarowania maszyn zgodnie z instrukcją fabryczną oraz pokrycie cienką warstwą smaru (lub innego środka konserwującego) wszystkich metalowych powierzchni, które nie są malowane (szczególnie elementy robocze maszyn). Do konserwacji nie należy używać przepracowanych i zestarzałych olejów i smarów, bowiem zawarte w nich agresywne substancje mogą powodować szybkie korodowanie metalu. Otwarte przekładnie zębate, prowadnice, mechanizmy zębatkowe smaruje się grubą warstwą smaru. Zamknięte skrzynie przekładniowe wymagają uzupełnienia lub wymiany oleju.
Demontaż i przechowywanie pasków klinowych, akumulatorów, łańcuchów itp.
Paski klinowe myjemy w ciepłej wodzie z mydłem lub w 10 proc. mieszaninie spirytusu glicerynowego, bądź w płynnym amoniaku (nie używać do mycia oleju napędowego, benzyny, terpentyny lub podobnych rozpuszczalników). Przy zdejmowaniu pasa nie używać ostrych dźwigni do jego podważania, gdyż może dojść do jego zerwania lub zniszczenia. Po demontażu paski przechowujemy w pomieszczeniach chłodnych, suchych, nie narażonych na działanie promieni słonecznych, z dala od urządzeń grzewczych.