Wykorzystanie węgla brunatnego w rolnictwie

Ważnym problemem dla ochrony środowiska jest zagospodarowanie olbrzymich ilości nadkładów węgla brunatnego odmian ziemistych o niskiej wartości energetycznej. Do celów nawozowych wykorzystuje się węgiel odpadowy tzw. pospółkę o rozdrobnieniu cząstek ø < 1mm i węgiel rozdrobniony do frakcji 8 mm.

Działanie nawozowe węgla brunatnego

Może być bezpośrednie, wynikające z zawartości pierwiastków nawozowych i składników grupowych oraz pośrednie – wynika z właściwości fizycznych węgla brunatnego.

Współdziałanie węgla brunatnego i nawozów mineralnych

Węgiel brunatny dzięki rozwiniętemu układowi porowatemu przyczynia się do zwiększenia współczynnika wykorzystania składników pokarmowych z nawozów mineralnych. Ogranicza wymywanie składników nawozowych do głębszych warstw. Posiada zdolność pochłaniania i wymiany jonów między roztworem glebowym i fazą stałą gleby. Posiada zdolność pochłaniania H₂O, CO₂ i NH₃. Skutecznie osłabia gwałtowne działanie rzędowego nawożenia mineralnego. Poprawia skład roztworów glebowych. Zwiększa pobieranie składników pokarmowych, zwłaszcza azotu. Pozytywnie oddziaływuje na pobieranie przez rośliny fosforu i potasu z gleby. Zwiększa przyswajalność żelaza.

Węgiel brunatny jako podłoże, nawóz oraz surowiec

Węgiel brunatny spełnia warunki stawiane idealnym podłożom. Jest wolny od patogenów. Przy odpowiednim uziarnieniu ma dużą pojemność wodną całkowitą i kapilarną oraz dużą porowatość. Posiada wystarczająco ustabilizowany skład chemiczny i bardzo niskie zasolenie. Odczyn węgla brunatnego jest lekko kwaśny i obojętny. Można go wzbogacać w standardowe mieszanki nawozowe N P K Cu Zn, dostosowane do wymagań pokarmowych uprawianej rośliny. Charakteryzuje się dużą trwałością i odpornością na rozkład mikrobiologiczny. Zwiększa zawartość materii organicznej z 1,5 do 4 proc. w 25 cm warstwie uprawnej gleby przy stosowaniu raz na 9 lat. Można go stosować na gleby lekkie i ciężkie gruntów ornych w dawce 20-40 t ha^-1. Surowy węgiel brunatny o różnym uziarnieniu stosowany jest bezpośrednio jako podłoże dla sałaty, pomidora, ogórka i roślin ozdobnych przy ciągłym nawadnianiu.

Wykorzystanie węgla brunatnego w uprawie polowej

Plonofoska J – kompletny nawóz organiczno-mineralny, odkwaszający do przedwegetacyjnego stosowania jesienią pod oziminy oraz wiosną pod rośliny motylkowe. Rekulter – naturalny nawóz do rekultywacji gleb i terenów zdewastowanych, gleb wadliwych, zbyt ciężkich i zbyt lekkich, gleb zakwaszonych przez przemysł.

Ekologiczne aspekty stosowania węgla brunatnego na glebach piaszczystych

To osłabienie kwaśnego odczynu gleby, wzrost pojemności sorpcyjnej, wzrost ogólnej zawartości węgla organicznego, zwiększenie właściwości buforowych. Dzięki właściwościom chelatującym kwasów huminowych wobec kationów metali (Cd²⁺, Pb²⁺, Zn²⁺, Al³⁺ i NH₄⁺) ograniczone jest pobieranie metali ciężkich przez rośliny. Ochronne działanie substancji organicznej węgla brunatnego na właściwości fizyczne gleb lekkich przejawia się w zmniejszeniu gęstości ogólnej i kapilarnej, oraz przyroście polowej pojemności wodnej. W nowoczesnych technologiach produkcji rolniczej stwierdza się obniżenie zawartości substancji organicznej w glebach, dlatego też wykorzystanie węgla brunatnego o niskiej wartości energetycznej na większą skalę będzie w przyszłości koniecznością, zwłaszcza w aspekcie ekologii i ochrony środowiska glebowego.